Publicatie van 3 maart 2020. Geschreven door Jody Berkelmans.
Vanaf 1 april 2020 gelden er voorschriften voor een juiste toepassing van de herkomstetikettering. Wat betekent dit voor de etikettering van uw product? En hoe kunt u in de praktijk het beste omgaan met de nieuwe regels?
Herkomstetikettering is niet nieuw
Volgens de huidige wetgeving[1] is herkomstvermelding verplicht voor een aantal producten, maar daarnaast is het verplicht om de herkomst te vermelden wanneer het weglaten ervan de consument zou kunnen misleiden. Herkomstetikettering is dus niet nieuw!
Het risico van misleiding staat centraal. Het beeld dat de consument van de herkomst van het totale product heeft gekregen is hierin leidend. Geeft een producent door het gebruik van bepaalde tekst, vlaggen, symbolen en/of andere afbeeldingen op de verpakking de indruk dat het product uit een bepaald land komt? Komt het primaire ingrediënt ook echt uit dat land? Indien het primaire ingrediënt daadwerkelijk uit het land komt dat de verpakking suggereert, dan hoef je de herkomst van het ingrediënt niet specifiek te vermelden.
Maar wanneer is er dan wel sprake van misleiding? Misleiding ontstaat wanneer het idee dat je de consument over de herkomst van het totale product hebt gegeven niet gelijk is aan de herkomst van het primaire ingrediënt. Tot zover geen nieuws: dit is al lang vastgelegd in wetgeving.
Wat verandert er dan wel?
Hoewel de verplichting er al was om de herkomst te vermelden als het weglaten ervan de consument zou kunnen misleiden, was de wetgever ons het antwoord nog schuldig op de vraag hoe en wanneer?
Op deze vragen geeft de uitvoeringsverordening (EU) 2018/775, die vanaf 1 april 2020 van kracht wordt, antwoord. Er zijn twee manieren van herkomstetikettering mogelijk: een verwijzing naar een geografisch gebied dat voor de consument gemakkelijk te begrijpen of een vermelding dat de herkomst van het primaire ingrediënt van het levensmiddel niet gelijk is aan dat van het product. Bovendien geeft de verordening de voorgeschreven lettergrootte en gezichtsveld van de vermelding.
Nu zou duidelijk moeten zijn hoe herkomstvermelding vanaf 1 april moet worden toegepast. Maar was het maar zo simpel… In de praktijk zien we dat de theorie meer vragen oproept dan beantwoordt!
Schept de commissiemededeling meer duidelijkheid?
Gelukkig is het de Europese Commissie ook opgevallen dat de huidige wetgeving niet sluitend is en is gekomen met een commissiemededeling om onduidelijkheden weg te nemen. Dit document vormt dan ook het uitgangspunt in het behandelen van een aantal voorbeelden, uitzonderingen en vragen over het toepassingsgebied, het primaire ingrediënt, de geografische aanduiding en plaats en weergave op de verpakking.
Juridische risico’s van niet-naleving
Ook al is handhaving vanuit alle hoeken mogelijk, voorlopig valt vooral privaatrechtelijke handhaving door marktorganisaties te verwachten en is de kans op privaatrechtelijke handhaving door concurrenten en consumenten vooralsnog klein. Ook commerciële handhaving door de Stichting Reclame Code is realistisch en verder zullen marktregulerende partijen zeker optreden bij overtreding van de regels van herkomstetikettering. ‘Hoe kun je voorkomen een mediaslachtoffer te worden met onjuiste herkomstetikettering?’ Het is daarom van groot belang om bij het opstellen van het etiket dit risico te managen door een goede samenwerking tussen productontwikkeling, marketing en compliance.
Lastige praktijkvoorbeelden
Hoewel de beschikbare theorie niet heel uitgebreid is, laten praktijkvoorbeelden zien aan hoeveel zaken je tegelijk moet denken. Wat denkt de consument? Wat is het primaire ingrediënt? Wanneer geef je een beeld van een herkomst van een product? Is herkomstvermelding verplicht wanneer je naar een recept, smaak of traditie verwijst? Wat doe je met ‘geproduceerd in’ en kun je dat eenvoudig vervangen door ‘geproduceerd door’? Is herkomstvermelding bij producten met een BOB, BGA of GTS[2] nooit verplicht of zijn er uitzonderingen? Eén ding is duidelijk: herkomstetikettering is complex en voor meerdere interpretaties vatbaar! Bij het opstellen van het etiket moet telkens de vraag moet worden gesteld, wat denkt de gemiddelde consument? Wordt de gemiddelde consument met deze verpakking misleid? En wie is deze gemiddelde consument? Er kunnen grote verschillen van interpretaties plaatsvinden tussen verschillende groepen consumenten. En alles op verpakking telt mee! Natuurlijk ontstaat er veel discussie tijdens zo’n beoordeling. En dat is terecht: in veel gevallen zijn er zowel argumenten vóór als tegen herkomstetikettering. De belangrijkste conclusie die we kunnen trekken uit het vraagstuk ‘herkomstetikettering’ is wel dat er nog heel veel in het ‘grijze gebied’ valt.
KTBA LabelCompliance organiseerde op de dinsdagen 12 en 19 november 2019 (Nederland) en 11 februari 2020 (België) het seminar ‘Land van herkomst op je etiket, reis je mee?’. De hoge opkomst en het aantal vragen van het publiek laten zien dat de vraag naar duidelijkheid momenteel erg hoog is.
[1] Verordening (EU) 1169/2011, Voedselinformatie voor Consumenten, Artikel 26.
[2] Beschermde oorsprongsbenaming (BOB), Beschermde geografische aanduiding (BGA), Gegarandeerde traditionele specialiteit (GTS)
Hoe kan KTBA helpen?
Vindt u het lastige materie en heeft u nog vragen over een correcte toepassing van herkomstetikettering? Of zou u voor de zekerheid nog uw etiketten willen laten checken? KTBA kijkt graag eens met u mee naar de mogelijkheden, variërend van een op-maat-gemaakte training op locatie, tot een snelle labelcheck.
Wilt u snel weten of uw etiketten klaar zijn voor de invoering van de nieuwe voorschriften? Dan is de COOL-GAP analyse misschien wel iets voor u, een snelle analyse waarbij een van onze Labelling Consultants in een halve dag in kaart brengt in hoeverre uw etiketten voldoen aan de wetgeving omtrent herkomstetikettering. Hierna ontvangt u een heldere rapportage met daarin eventuele knelpunten, adviezen en een mogelijk verbeterplan.
Liever zelf expert worden over herkomstetikettering? Dat kan! Tijdens de training Herkomstetikettering lichten onze ervaren trainers bovenstaande onderwerpen toe, waarna alle cursisten aan de slag zullen gaan met een praktische invulling via interactieve opdrachten. Met praktijkvoorbeelden geven we handvatten om te voldoen aan de huidige voorschriften.
