Op 1 januari 2017 had Frankrijk een primeur. Het werd de eerste EU-lidstaat met wetgeving voor het vermelden van het land van oorsprong van vlees en melk(ingrediënten) in levensmiddelen. Voorwaarde van Country Of Origin Labelling(COOL) is het percentage melk of vlees dat in het product aanwezig is. Dit moet minstens vijftig procent zijn voor melk en acht procent voor vlees.

De Europese Commissie heeft nog geen definitief oordeel geveld over COOL, maar staat het sinds 1 januari 2017 toe als tweejarig experiment. Op overtreding van COOL staat een boete van 1500 tot 7500 euro. De wetgeving is niet van toepassing op producten die geproduceerd of verhandeld worden in een andere lidstaat.

Wereldwijde toepassing

COOL impliceert een verband tussen bepaalde kwaliteiten van een levensmiddel en de oorsprong of herkomst daarvan. Producten van eigen bodem zouden voor Franse consumenten aantrekkelijker zijn dan producten die niet (grotendeels) van Franse oorsprong zijn.

Zowel binnen als buiten Europa wordt het initiatief gevolgd en komen er voorstellen voor verplichte COOL naast de reeds bestaande mogelijkheid voor Voluntary Origin Labelling (VOOL). Zo is president Trump voorstander van verplichte COOL voor rundvlees; uitsluitend vlees van in de VS gefokte en verwerkte runderen mag dan een Made in USA-label krijgen. In Japan wordt gewerkt aan COOL-wetgeving voor alle ingrediënten in bewerkte levensmiddelen van Japanse oorsprong. In Australië is een andere trend zichtbaar; in februari werd een wet aangenomen die misleiding door COOL moet voorkomen. Omdat het Verenigd Koninkrijk COOL te complex vindt, kijkt minister Leadsom van Environment, Food and Rural Affairs naar mogelijkheden voor British-only-labelling.

Bescherming van de eigen markt

De voedselkwaliteitsstandaarden zijn hoog, onder meer door de General Food Law. De aandacht voor – en de verwachting van kwaliteit is steeds meer gericht op gezondheid, milieubescherming, informatie over herkomst, dierenwelzijn en duurzame lokale productie. Door protesten en onvrede in met name de agrarische sector, bijvoorbeeld de boerenprotesten in Frankrijk en de schandalen rond paardenvlees, is er een stijgende behoefte aan bescherming van de eigen markt en transparantie in de keten. COOL is dan ook wereldwijd een belangrijk onderwerp.

Gevolgen van COOL

COOL heeft zowel gevolgen voor de productieketen als voor de consument. Voor producenten geldt dat zij moeten investeren in labelling, met hogere kosten en lasten als gevolg. Zo moeten etiketten worden aangepast bij veranderingen in de oorsprong van ingrediënten, gelden er andere inkoopprocedures en moet er een nieuw auditsysteem worden ontwikkeld. Ook is er kans op concurrentie en discriminatie op basis van productafkomst (nationaal of regionaal) en brengt COOL inflexibiliteit en risico’s met zich mee, onder meer omdat de EU nog niet akkoord is met de wetgeving en er hoge boetes zijn verbonden aan het overtreden van COOL.

Een voordeel voor de consument is dat COOL inzicht biedt in de herkomst van producten. Uit diverse rapporten blijkt dat negentig procent van de consumenten op de hoogte wil zijn van de oorsprong van vlees en melk als ingrediënt of product. De keerzijde is dat deze informatie mogelijk misleidend is. Inzicht in de oorsprong houdt namelijk niet direct verband met een betere productkwaliteit en/of –veiligheid. Hiervan dient de consument zich bewust te zijn. Een andere kanttekening is dat de factoren smaak, prijs, gemak en houdbaarheidsdatum in het aankoopproces belangrijker zijn dan de oorsprong van ingrediënten.

Protectionisme

Door het niet bewezen kwaliteitsverschil heeft COOL weinig toegevoegde waarde op het gebied van voedselveiligheid en kwaliteit. Dit doet vermoeden dat COOL om voornamelijk politieke en protectionistische redenen is ingevoerd. Prijsstijgingen als gevolg van de invoering van COOL lijken onafwendbaar. De consument heeft behoefte aan – en recht op gegronde informatie en het is de vraag of COOL deze informatie oplevert. De effecten van COOL op consumentenperceptie en de verkoop van voedingsmiddelen worden eind 2018 gepresenteerd in het finale rapport.