De EU stelde een verbod voor op PFAS in februari 2023. Een dergelijk verbod kan vergaande gevolgen hebben voor de levensmiddelenindustrie. In Food Safety Tech bespreekt de deskundige van SCIEX hoe de industrie zich kan voorbereiden op deze aangescherpte wetgeving. Ook laat hij zijn licht schijnen op nieuwe detectiemethoden en hoe de levensmiddelenindustrie kan omgaan met scherpere regulering van fluorverbindingen.
Per- en polyfluoralkylstoffen, PFAS, zijn een familie van bijna 5.000 synthetische chemicaliën die worden gemaakt.
Deze stoffen worden op grote schaal gebruikt in industriële en huishoudelijke toepassingen dankzij hun stabiele eigenschappen, zoals: vlek- en waterbestendige coatings, oliebestendige coatings, blusschuim, oppervlakte-actieve stoffen voor mijnbouw en oliebronnen.
Vanwege de chemische fluorkoolstofverbinding, die extreem moeilijk af te breken is, worden ze beschouwd als persistente verontreinigende stoffen en als opkomende en gevaarlijke verontreinigende stoffen voor het milieu en de menselijke gezondheid als vermoedelijk kankerverwekkende, immunotoxische en hormoonontregelende stoffen.
Voedingsindustrie: verschillende bronnen van verontreiniging
PFAS zijn zeer persistente chemicaliën (voor altijd) die zeer moeilijk af te breken zijn in het milieu. Ze kunnen zich zelfs ophopen en grote afstanden afleggen van de bron waar ze zijn vrijgekomen.
Wat zijn de belangrijkste bronnen van verontreiniging voor de voedingsindustrie?
- Water
- Milieu (emissies, afvalwater, afval)
- Bodemverontreiniging
- Verpakking en materialen die met levensmiddelen in contact komen
- Al deze bronnen van vervuiling bedreigen de voedselveiligheid en de gezondheid van de consument.
Welke effecten kunnen PFAS hebben op de gezondheid en milieu?
Van PFAS is bekend dat ze schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid van mensen. De stoffen kunnen bijvoorbeeld effect hebben op het immuunsysteem, op de voortplanting en ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook kunnen PFAS een effect hebben op cholesterol in het bloed, effecten op de lever geven en nier- en testiskanker veroorzaken.. De stoffen kunnen verder schadelijk zijn voor de natuur. Ze kunnen problemen opleveren voor dieren in de top van de voedselketen, zoals vogels en zoogdieren.
De precieze eigenschappen verschillen per specifieke PFAS. De ene PFAS verspreidt zich bijvoorbeeld sneller of is schadelijker dan de andere PFAS. Ook zijn er heel veel PFAS waar nog weinig over bekend is. Van deze PFAS is dus niet duidelijk of ze ongewenste eigenschappen hebben. We weten wel dat veel PFAS niet of nauwelijks afbreken in het milieu.
Teveel blootstelling aan PFAS in Nederland
Of PFAS daadwerkelijk gezondheidseffecten geven, hangt onder andere af van hoeveel PFAS mensen binnen krijgen over de tijd. Mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen via voedsel en drinkwater. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM uit 2021. Hierdoor kunnen er nadelige effecten op de gezondheid ontstaan. Van de effecten die PFAS kunnen veroorzaken, worden effecten op het immuunsysteem als eerste verwacht. Deze effecten kunnen al optreden als mensen over een langere periode kleine hoeveelheden PFAS binnen krijgen. Bij de huidige blootstelling vanuit voedsel en kraanwater kunnen deze effecten niet worden uitgesloten. Het RIVM adviseert de overheid daarom om ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS.
Verder onderzoek
De kennis over PFAS en gezondheid is en blijft in ontwikkeling. Het RIVM doet onderzoek naar PFAS bijvoorbeeld in bodem en oppervlaktewater. Ook werkt het RIVM namens Nederland samen met Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden aan een voorstel voor een Europees verbod op PFAS.
Minder PFAS
Om ervoor te zorgen dat er minder PFAS in de leefomgeving terechtkomen, werkt het RIVM in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W(Ministerie van Infrastructuur & Waterstaat)) mee aan een Europees traject om het gebruik en de productie van PFAS aan banden te leggen. Maar omdat de stoffen heel langzaam afbreken, zullen ze nog jarenlang in onze leefomgeving aanwezig blijven. Daarom is het belangrijk dat de overheid er ook aan werkt om het contact met deze stoffen zoveel als mogelijk terug te dringen.
Meer informatie
Bekijk de webinar serie van Mérieux NutriSciences over PFAS, of bekijk hoe om te gaan met de PFAS wetgeving.
Riskplaza
Dé basis van Quality Assurance en Risk management in food
Riskplaza biedt handige hulpmiddelen voor beheersing van voedselveiligheidsgevaren en voedselfrauderisico’s van ingrediënten.
De hulpmiddelen geven antwoord op al uw vragen over deze gevaren. Eenvoudig en overzichtelijk. Wetgeving, regelgeving en actualiteiten worden nauwlettend in de gaten gehouden. Hierdoor zijn de databanken altijd actueel.
